Inoportuna

Egunero margotzen duen margolaria —ikusgarritasun estrategiarik gabe— arraro bihurtu da egungo arte panoraman. Hori da gure hiriko artista den Gustavo Almarcharen kasua: hamarkadak daramatza etengabeko praktika artistikoan, modetatik, merkatuetatik eta kanpoko legitimitateetatik at. Berea ez da metodo kontu hutsa: munduan egoteko modu bat da, ertzetik erresistitzeko era bat, gorputzarekin eta materiaren bidez adierazten duena arteak ez duela zaratarik behar irmoa izateko.

Badira ibilbide artistiko batzuk ez doazenak bat kontakizun ofizialekin. Almarcharena (Miranda de Ebro, 1953) horietako bat da. Bere pintura, diskurtso nagusietatik urrun, bide propioa egin du: tematia, leiala, bizi-behar artistiko bati jarraitzen diona. “Beti margotu izan du”, dio. Eta gaur egun ere horretan jarraitzen du. Eguneroko tematikotasun hori —gorputzarekin, keinuarekin, materialarekin— ez da soilik lan egiteko modua: erresistentzia modu bat da. Heriotzaren kontra, ahanzturaren kontra, axolagabekeriaren kontra.

Eta datorren asteko ostegunean, Gustavo Almarchak Inoportuna izeneko erakusketa inauguratuko du Zas Kultur-en.

Inoportuna izenak ondo jasotzen du bere lan guztian zehar agertzen den izaera: desegokitasuna ez akats gisa, baizik eta duintasun gisa. Ez da iristen espero denean, ez du kanpoko eskaerei erantzuten. Bere pisu osoz agertzen da, gorputz trinkoz, keinu bihurtez, atsegin izatea edo azalpena ematea bilatzen ez duten formekin. Pintura da, berez inposatzen dena, ez eskaintzen dena.

Gorputz gizatiarra da Almarcharen lanaren erdigune absolutua. Gai bat baino gehiago, obsesio bat da, hamarkadak zeharkatzen dituena. Deformatutako irudiak, bakartiak, konbultsioz beterikoak. Gorputz bat sekula lasai ez dagoena, ez dena ideal gisa irudikatzen, baizik eta borroka emozional baten eremua bezala. Eta gorputz horren barruan, burua: adierazkortasunaren nukleoa, antsietatearen gunea, eremu kritikoa. Burua, dena esaten duen zatia bezala, barneko biolentzia gordetzen duen edukiontzi gisa. Almarchak beti margotu ditu buru horiek, eta haietan pilatzen dira bere pinturak hitzez adierazten ez dituen, baina ukabilkada baten modura jaurtitzen dituen galdera ugari.

Erakusketa hau, Zas Kultur-ek komisariatua, ez da parentesi bat ezta itzulera bat ere. Praktika koherente baten jarraipena da. Duela bost urte, Almarchak Zasen egoitza zaharra itxi zuen Buruak erakusketarekin, buruen serie horretan zentratua, eta egoitza berria ireki zuen Buruak #2 erakusketarekin. Orduan ere esaten zuen ez zitzaiola gustatzen egiten zuenaz hitz egitea, argi zegoela zer zegoen. Eta oraindik ere argi dago: bere pinturak ez du itzulpenik behar.

2015ean Montehermoso Kulturunean egindako Hard erakusketan bezala, Almarcharen pintura eusten da atsegintasunik ezean. Urduritasunak eta gainezka egiteak zeharkatzen dituzte erantzun bat bilatzen ez duten, baizik eta presentzia hutsa adierazten duten lanak.

Gustavo Adolfo Almarcha ez da inoiz egokia izan. Agian horregatik jarraitzen du bere pinturak axola izaten. Zeren eta tematzen da. Zeren eta iraunarazten du. Zarataz betetako garai honetan, bere keinuak oinarrizkoa esaten jarraitzen duelako: hemen dago gorputza, hemen dago beldurra, hemen jarraitzen du bizitzak.